Basisbijbel

ZakBijbelBond, 2013

Aanleiding

De BasisBijbel is een nogal excentrieke vertaling. Kort samengevat: het is een vertaling, of beter: een hertaling van de Statenvertaling. Het vertaalprincipe is te vergelijken met veel oudere Katholieke vertalingen die de Vulgaat als bron hadden en dus niet de grondtalen. De BasisBijbel is een particulier initiatief van Jacoline Kleyn. Bij het zoeken naar een Bijbel voor haar kinderen vond ze geen geschikte. Zelfs de taal van Het Boek en de Groot Nieuws Bijbel vond ze te ingewikkeld. Dat motiveerde haar om zelf een vertaling te maken.

Totstandkoming en kenmerken

Het uitgangspunt van Kleyn was dus de Statenvertaling. Daarnaast heeft ze ook andere vertalingen geraadpleegd. En ze heeft met vriendinnen overlegd over het taalniveau en de moeilijke keuzes die gemaakt moesten worden en ze gevraagd de tekst te lezen op typefouten. Het doel was om korte zinnen en korte woorden te gebruiken, maar het moest ook weer geen kinderbijbel worden. Korte zinnen toepassen in een parafrasevertaling blijkt niet altijd gemakkelijk: het synoniem van het woord ‘zonde’ werd: ‘ongehoorzaamheid aan God’. Daar waar de tekst is aangevuld om de leesbaarheid te vergroten, is dat cursief weergegeven. Bijvoorbeeld Matheus 6:27: “Wie van jullie kan door zich zorgen te maken, ook maar één centimeter groeien of ook maar één dag langer leven?” Ieder Bijbelboek wordt kort ingeleid onder de titel: ‘Wat is dit voor boek?’ De Godsnaam wordt weergegeven met ‘de Heer’, net als in de Herziene Statenvertaling.

In 2013, na 15 jaar werk, was het klaar: aanvankelijk onder de naam BasicBijbel. De vertaalster: “Hij is bedoeld voor iedereen die de bijbel liever wat makkelijker heeft”. Toen er geen uitgeverij bereid was, is de vertaling via internet beschikbaar gesteld. In oktober 2015 is de naam veranderd in BasisBijbel. Dat is maar één letter verschil, maar het doet recht aan het doel en het karakter van de vertaling. Sinds 2016 wordt de vertaling ook in druk uitgegeven. Hij is in diverse, betaalbare versies verkrijgbaar via de ZakBijbelBond. Maar hij is ook nog steeds online te raadplegen. Wie een online-account aanmaakt kan zelf teksten bewaren. In de internet-editie zijn ook aantekeningen te vinden. Na het klikken op het sterretje na ‘Herodes’ in Lukas 1:3 verschijnt: “Herodes was geen Joodse koning, maar een man uit het volk van Edom. Edom was altijd een vijand van Israël geweest”.

Sommige lezers van de Statenvertaling zijn blij met de toegankelijke tekst van de BasisBijbel, maar in behoudsgezinde kringen is de toon eerder kritisch. Volgens de Gereformeerde Bijbelstichting (GBS) valt het bijvoorbeeld te betreuren dat “Bijbelse kernwoorden zoals ‘genade’, ‘rechtvaardigmaking’ en ‘heiligmaking’” vervangen zijn. “Aandacht voor verstaanbaarheid is natuurlijk goed, maar in de Statenvertaling zie je dat die niet ten koste gaat van een nauwkeurige weergave van de grondtekst. In de BasisBijbel gebeurt dat helaas wel en gaat het zogenaamde ‘doeltaalgerichte’ ten koste van het ‘grondtekstgetrouwe’”, volgens L. van Belzen, wetenschappelijk medewerker van de GBS. 

De BasisBijbel is ook minder geschikt als studiebijbel. Om de stijl te typeren volgen hier een paar vergelijkingen van Psalm 1:1,2.

Herziene Statenvertaling (2010)

Welzalig de man die niet wandelt in de raad van de goddelozen,
die niet staat op de weg van de zondaars,
die niet zit op de zetel van de spotters,
maar die zijn vreugde vindt in de wet van de HEERE
en Zijn wet dag en nacht overdenkt.

Bijbel in gewone taal (2014)

Gelukkig is iemand die niet luistert naar slechte mensen,
die nee zegt tegen hun verkeerde plannen.
Als slechte mensen spotten met God,
doet hij niet mee.
Maar hij is blij met de wet van de Heer.
Daar is hij dag en nacht mee bezig.

Basisbijbel (2013)

Het is heerlijk
als je niet luistert naar de raad van mensen die zich niets van God aantrekken,
als je niet omgaat met slechte mensen,
als je niet meedoet met mensen die lachen om God.
Het is heerlijk als je geniet van Gods wet,
en daar dag en nacht over nadenkt.

Vertaalster Jacoline Kleyn typeert zelf de BasisBijbel als volgt: “Het is een mooi opstapje naar een wat complexere vertaling.”