Bijbel in Gewone Taal (BGT)
Nederlands Bijbelgenootschap, 2014
Het Nederlands Bijbelgenootschap doet haar missie eer aan: het ‘brengt de Bijbel dichtbij’. Kort na elkaar verschenen de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV, 2004), de Bijbel in Gewone Taal (BGT, 2014) en diverse thema-edities van de NBV zoals de Samenleesbijbel. Een opvallende trend is het verbeteren van de leesbaarheid om een breed publiek te bereiken. De Griekse, Aramese en Hebreeuwse grondteksten zijn gebruikt als uitgangspunt voor de BGT. De 5e editie van de Biblia Hebraica Stuttgartensia voor het Oude Testament en de 28e uitgave van Nestle-Aland voor het Nieuwe Testament.
De BGT is bedoeld voor iedereen. De Stichting Makkelijk Lezen heeft de vertaling proefgelezen, evenals veel andere proeflezers op scholen en in gevangenissen. Dit droeg bij aan het toegankelijke karakter van de BGT en resulteerde in korte, heldere zinnen. Moeilijke woorden zijn vervangen door begrijpelijke woorden. Er wordt veel gebruik gemaakt van hoofdkoppen en tussenkoppen waardoor passages gemakkelijk te vinden zijn, zoals de verschillende scheppingsdagen. Sommige vereenvoudigingen zijn nogal ingrijpend en bevorderen de duidelijkheid niet altijd. De BGT zegt in Genesis 1:2: “En er waaide een hevige wind over het water.” De NBV zegt hier: ‘…maar Gods geest zweefde over het water’. De BGT laat de veroorzaker van deze wind weg. Een ander voorbeeld is Johannes 17:2. Dit vers eindigt met de uitdrukking ‘het eeuwige leven’ en wordt deze uitdrukking niet herhaald in het volgende vers terwijl deze wel in de oorspronkelijke Griekse basistekst staan. Voorbeelden van andere vereenvoudigingen zijn: het eerstgeboorterecht is het ‘belangrijkste deel van de erfenis’, de ark van Noach is een ‘boot’, terwijl de ark van het verbond in Exodus 24:10 een ‘heilige kist’ wordt genoemd. De tabernakel is een ‘tent’ en Jezus’ discipelen zijn ‘leerlingen’.
Zoals te verwachten is er ook serieuze kritiek op deze vertaling. Lennart van Belzen van de Gereformeerde Bijbelstichting zegt: “Laten we voorop stellen dat de taal van de Bijbel niet ‘gewoon’, maar Goddelijk is. (…) In Bijbel in Gewone Taal (BGT) gaat de doeltaalgerichtheid (de Bijbel voor iedereen begrijpelijk willen maken) ten koste van de grondtekstgetrouwheid (de Bijbel nauwkeurig vertalen conform de oorspronkelijke tekst). BGT is eerder een ‘parafrase’ dan een ‘vertaling’”. Drs. I. A. Kole stelt: “Als traditionele bijbelse begrippen verdwijnen, dan verliezen we daarmee belangrijke geloofsinhouden. Dan treedt er verarming en vervreemding op”.
Om de leesbaarheid te vergroten zijn sommige verzen in de BGT samengevoegd. Soms moest een zin verplaatst worden naar een ander vers om de samenhang en de focus duidelijk te houden, bijvoorbeeld in 2 Samuël 19:35 en 36. Aan de versnummering (35,36) is dit te herkennen. De tekst is soms verklarend. In de Statenvertaling staat bijvoorbeeld in Handelingen 10:9: ‘… klom Petrus op het dak’. De BGT verduidelijkt de passage door deze in de context en bouwstijl van de eerste eeuw na Chr. te plaatsen doordat Petrus ‘naar het platte dak van het huis’ gaat. In Johannes 1:1 wordt de lezer niet in het ongewisse gelaten over wie ‘het Woord’ is doordat deze aanduiding direct wordt weergeven als ‘Gods Zoon’.
BGT-geschenkuitgave
In de BGT is net als in de NBV voor de weergave van de Godsnaam gekozen voor ‘HEER’, maar dan in de meer toegankelijke vorm ‘Heer’. In een verklaring zeggen de uitgevers: “De verschillende spelling van één en dezelfde naam (HEER en Heer) zou vragen oproepen die in de tekst niet beantwoord worden. Daarom is gekozen voor ‘Heer’, zowel bij Adonai als JHWH”. Wie de essentie en de nuance van de oorspronkelijke teksten wil doorgronden zal waarschijnlijk naar een andere vertaling uitwijken, maar zelden was er een gemakkelijker leesbare vertaling dan de Bijbel in Gewone Taal.
