Van tijd tot tijd kunnen we interessante Nederlandstalige Bijbels aan onze collectie toevoegen, hetzij door schenkingen, overnames van particulieren of door aankopen binnen het professionele circuit. Sommigen onderscheiden zich door hun uitgave, conditie, uitvoering of zeldzaamheid. Onder het thema ‘Biblia Neerlandica – Uitgelicht’ willen we een aantal pareltjes uit onze bibliotheek speciaal belichten.
Welvarende noordelijke provincies van Nederland
17de eeuwse zilversmid (gravure van Jan Luyken)
In de 18de en 19de eeuw maakten Groningen en Friesland een economische bloei door. Een aanzienlijk aantal adellijke families hadden zich al langer in het noorden gevestigd. Turfschippers groeiden uit tot walvisvaarders of bezitters van zeeschepen, kleine boeren werden grootgrondbezitters en ambachtslieden werden industriëlen. Naarmate de welvaart steeg, liet men royale woningen bouwen die met luxueuze huisraad werden gemeubileerd. Handbijbels voor de kerkgang gingen mee in de trend. Bemiddelde burgers lieten hun bijbels graag versieren met prachtig zilverwerk om op zondag de wekelijkse preek te volgen. Enkele toonaangevende edelsmeden in boekzilver waren onder meer Steven Tjittes Reitsma (Lemmer & Sneek), de gebroeders Roelfsema (Winsum), Jan & Hemmo Hemmes (Smilde & Assen) en Klaas Djurrema (Dokkum).
Rijk – rijker – rijkst
Een rijkelijk met zilver beslagen kerkboek of Bijbel gaf de eigenaar bij de kerkgang prestige en was een teken van burgerlijke welstand. In vakliteratuur worden exemplaren met dubbele boeksloten, 4-zijdige randen en rugbeslag beschouwd als ongeveer de grootste hoeveelheid zilver aan een handbijbeltje. Rugbeschermers waren al een exceptionele toevoeging en een specialiteit die uitsluitend in Friesland voorkwam. Maar een Friese edelsmid vond dat het nóg uitbundiger kon. Ongetwijfeld in overleg met zijn opdrachtgever, leefde hij zich creatief uit door er stijlverwante middenstukken aan toe te voegen.
Hendrik Adema uit Leeuwarden
Het beslag van dit schitterende praalbandje werd vervaardigd door Hendrik Adema, die van 1846 tot 1873 in het Friese Ljouwerd (Leeuwarden) gevestigd was. De opengewerkte boeksloten zijn prachtig vormgegeven met ornamentele motieven. De randen lopen naar het centrum breed uit, bevatten gegraveerde florale motiefjes en zijn fijn afgeboord met een parelrandje en bredere kabellijn. Zowel de boeksloten als middenstukken zijn versierd met appliqués in de vorm van zachtgekartelde ringetjes. Protectie staat voorop doordat het beslag langs alle zijden voorzien is van buffers in de vorm van bloemetjes. Maar hun aanwezigheid op de boeksloten en rugbeschermers geven ze ook een exclusief decoratieve functie. Met dit heilig boek als werkstuk leverde Adema een prachtig staaltje van vakkundig meesterschap af. Een lust voor het oog!
Nadere informatie over de uitgave:
GEGEVENS: BIJBEL [Statenbijbel]; Dat is, de Gansche Heilige Schrift, vervattende alle de kanonijke boeken des Ouden en Nieuwen Testament. Door last van de Hoog-Mog. Heeren Staten Generaal…’ […]. Gedrukt voor het Britsche en buitenlandsche Bijbelgenootschap. Te London, – 10, Earl Street, Black Friars. Te Amsterdam […] Te Breda […], 1847. Waarbij: Het boek der Psalmen, nevens de gezangen, 1847; en: Evangelische Gezangen […], 1949; Catechismus of Onderwijzing in de Christelijke Leer, […]. Tientallen bladgrootte gravures met Bijbelse scenes.
Rugbeschermers
Middenstuk
Randbeslag
Op zoek naar een nieuwe ‘thuis’ voor een antieke Bijbel of een Bijbel/kerkboek met goud- of zilverbeslag? Wij bieden gratis onze expertise aan om hierbij te helpen.
Neem vrijblijvend contact met ons op via het contactformulier.
